Eerste Hulp Bij Sport Ongelukken (E.H.B.S.O.)

Probeer altijd rustig te blijven

Bewegen?

In deze tijd gaat iedereen erop uit en wordt een stukje actiever. Dit betekent dat men op een recreatieve manier verschillend gaat sporten. Bijvoorbeeld wandelen, fietsen, tennissen en zwemmen. Juist als er normaal weinig aan sport gedaan wordt, kan het sporten in deze wat actievere periode sneller leiden tot overbelasting of ongelukjes, zoals verdraaien, verstappen, vallen enz. In dit soort situaties is het belangrijk goed en direct te kunnen handelen. In dit thema zullen we behandelen hoe u zelf eerste hulp kan geven bij verschillende ongelukjes, die tijdens het sporten kunnen voorkomen.

Natuurlijk moet u bij twijfel altijd direct een arts waarschuwen, zeker als iemand het bewustzijn verliest.

Blessure?

Hoe moet u reageren als iemand een blessure oploopt? Probeer altijd rustig te blijven.

Laat vertellen wat er gebeurd is. Heeft iemand pijn of zwelling? Vraag of er een knappend of krakend geluid is gehoord. Laat de sporter zelf proberen te bewegen en te belasten, zoals staan en lopen. Zelf nooit de beweging maken als test, dit kan de blessure verergeren. Ondertussen kunt u altijd koelen.

De sporter mag niet doorgaan met sporten als:

• De pijn blijft, ook na koelen.
• De bewegingen niet normaal kunnen worden uitgevoerd.
• Als een knap op krak is gehoord of gevoeld.
• Als zich snel een zwelling ontwikkelt.
• Als er stand- of vormafwijkingen zijn.

Pas de P.R.I.C.E. regel toe!

Als zich een blessure voordoet dan is meestal de beste eerste hulp het toepassen van de P.R.I.C.E. regel. Dit betekent (lokale) Protectie, Rust, IJs, Compressie en Elevatie. Hiermee zorgt u dat de blessure zo klein mogelijk blijft, omdat de ontstekingreactie zich niet verder kan uitbreiden.

• Protectie: Zorg dat de activiteit gestaakt is en de persoon in veiligheid is.
• Rust: De geblesseerde plek de eerste 48 uur minimaal belasten, door er niet op te gaan staan of als het de arm betreft, deze in een mitella te hangen.
• IJs: De geblesseerde plek koelen tegen de opkomende zwelling, het ijs alleen toepassen in de acute fase (als de blessure net ontstaan is), daarna niet meer. Het ijs ongeveer 10 á 15 minuten toepassen. Het ijs nooit direct op de huid leggen. Tegen bevriezing, altijd een doek eronder.

Het makkelijkst is een ijspakking, die je kant en klaar kan kopen, maar ook met e   en zakje met ijsblokjes of onder de koude kraan koelt de blessure prima.

• Compressie: Dit wil zeggen druk geven door een verband om de blessure heen aan te leggen. Hiermee wordt ook de uitbreiding van de zwelling tegen gehouden. Let op: teveel druk is zeker ook niet goed. Hierbij ontstaat de kans op afknelling. Heeft u weinig ervaring dan kunt u dit beter weglaten. Het drukverband moet 12 tot  24 uur blijven zitten.
• Elevatie: Zorg dat het beschadigde gebied wat hoger ligt, zodat de zwelling wat makkelijker opgenomen wordt door de bloedcirculatie.

Verstuiking

Er heeft een verdraaiing plaatsgevonden van het gewricht, waarbij de normale grenzen van de bewegingsmogelijkheden worden overschreden. Daardoor beschadigen de structuren rondom het gewricht, zoals de banden en het gewrichtskapsel en de bloedvaten. In ernstige gevallen kunnen ook het kraakbeen en het bot beschadigd zijn. Al naar gelang de tak van sport kunnen verschillende gewrichten getroffen worden. Zoals enkel, knie, schouder, elleboog, pols en vingerkootjes. De enkelverstuiking komt het meest voor. Symptomen van een verstuiking zijn: pijn, zwelling, bewegen of belasten van het gewricht is niet of gedeeltelijk mogelijk.

Acute spierscheuring ( zweepslag in de kuit, knietje in het bovenbeen)

Dit ontstaat door een stomp trauma (een bal of een arm of been hard op het lichaam), een overrekking of door overbelasting van het spierweefsel door een slechte conditie van de spier. Ook door een plotselinge beweging (uitglijden of vallen) kan een spierscheuring ontstaan. Bij een zweepslag in de kuit voelt men dat vaak alsof een steentje of elastiekje tegen de kuit komt.

Symptomen zijn:

• Acute, stekende pijn.
• Onvermogen tot aanspannen van de spier, pijn bij aanspannen.
• Verminderde kracht tot geen kracht.
• Zwelling op de plaats van de scheuring.
• Bloeding (blauwe plek) die uitzakt naar beneden.
• Pijn gaat later over in kramp gevoel.
• Veel voorkomende locaties: kuit, bovenbeen (quadriceps, hamstrings), lies.
• Eerste hulp; bewegen op geleide van pijn en vermogen. Pas de PRICE regel toe.

Fracturen (botbreuken)

Meestal ontstaat dit door direct inwerkend geweld. Symptomen bij fracturen:

• Abnormale stand (niet altijd aanwezig).
• Pijn rond de breukplaats, vooral als men wil bewegen.
• Zwelling.
• Abnormale beweeglijkheid.
• Knap of krak gevoeld of gehoord.
• Onvermogen tot bewegen.
• Kloppijn op  de plaats van de breuk
• Eerste hulp; Bij twijfel over wel of geen breuk altijd naar de arts en de persoon het lichaamsdeel niet laten bewegen. Bij een open fractuur de wond afdekken met een steriel gaasje, om infectie te voorkomen.

Verwondingen van de huid

De huid vormt een belangrijke barrière tussen de buitenwereld en het lichaam. Als de huid beschadigd is, is er kans op een infectie. Een infectie is een bacteriologische ontsteking. Eenvoudige oppervlakkige wondjes genezen vanzelf.

Wondgenezing: het bloed spoelt het vuil en bacteriën uit de wond waardoor de wond niet geïnfecteerd raakt. In het bloed zitten stollingsfactoren, waardoor er een korst gevormd wordt. Onder de korts vormt zich nieuw weefsel. Als de genezing voltooid is zal de korst er vanzelf afvallen.

Wondverzorging: bij schaafwonden of licht verwondingen uitspoelen onder de kraan.

Wondranden desinfecteren met jodium of betadine. Afdekken met een steriel gaasje (EHBO doos). Gaasje fixeren met een pleister.

Ernstige verwondingen, zoveel mogelijk afdekken met steriel gaas of verband. Direct een arts waarschuwen.